تاریخچه عطر و عطر سازی

لغت پرفیوم ( Perfume ) از کلمه فیوم Fume یا دود مشتق شده است. زیرا در گذشته خیلی دور، آتش را رایحه چوب می‌دانستند و برای تولید عطر خوش از سوزاندن مواد خوشبو استفاده می‌کردند. در این مطلب از مجله دنیای مد با تاریخچه عطر و عطر سازی آشنا خواهید شد.

تاریخچه عطر سازی

کلمه perfume اولین بار به شکل صمغ‌های معطر که از درختان معطر جمع‌آوری می‌شد در مراسم مذهبی مورد استفاده قرار گرفت. اما به تدریج از اين مواد برای ساخت پماد جهت تسكین درد و درمان زخم‌های پوستی نیز به کار برده شد.

به دنبال اختراع شيشه توسط مصريان اين ماده در بطری‌های شیشه‌ای به بازار آمد. مصری‌ها نخستين قومی بودند که از عطر استفاده کردند و پس از آنها نيز چينی‌ها، هندوها، کارتاژ‌ها، عرب‌ها، يونانی‌ها و رومی‌های باستان به استفاده از اين ماده خوشبو روی آوردند. اگرچه در طول قرن هفدهم، استفاده از بوی خوش و عطر كاملا در بین مردم رواج پيدا کرد، اما مصرف آن در كشور فرانسه بيش از ساير نقاط جهان گسترش يافت.

عطرها و رايحه‌های خوش يکی از مهم‌ترين تجربه‌های حسی به شمار می‌روند و احساسات و خاطرات فراموش شده را برای انسان تداعی می‌کنند، بر همین اساس بسیاری از مردم سعی می‌کنند، سرمایه قابل توجهی را صرف خرید عطرهای شگفت‌انگیز و به‌یادماندنی کنند.‌ عطر مخلوطی از الکل خالص، روغن‌ها مخصوص و ترکيبات خوشبو و معطر است.

عطر، گرانترین رايحه خوشی است که این روزها می‌توان در بازار يافت. اگر شما بتوانید یک عطر منحصر‌به‌فرد بیابید بوی خودر ا از دیگر افراد متمايز خواهید کرد. به همين دليل است که بسياری از مردم همواره به دنبال خريد عطرهای بی‌نظیر و فراموش نشدنی هستند و حاضرند هزینه کلانی را نیز بپردازند.

عطر چیست؟

عطر آميزه‌ای از روغن‌های اساسی، تركیبات معطر، ثابت كننده و الكل می‌باشد. روغن‌های اساسی از طریق تقطیر گل‌ها، گیاهان و علف‌ها بدست می‌آيد. اگر عصاره‌گیری از طریق تقطیر میسر نباشد توسط روغن‌های جاذب اين كار صورت می‌گیرد مانند گل یاس. عصاره گیری توسط روغن‌های جاذب اساسا عمل استخراج توسط جذب مواد معطر بداخل موم و سپس استخراج و جدا سازی روغن بدبو توسط الكل می‌باشد.

در ساختن عطر مواد شیمیایی معطر نيز بكار می‌رود. ثابت كننده‌ها كه وظيفه پیوند دادن و متصل كردن عطرهای گوناگون را بعهده دارند شامل بلسان ( درخت گل حنا )، عنبر سائل و شيره غدد بودار آهوی مشك ( نوع غليظ آن بدبو بوده اما در محلول الكل به عنوان عامل نگهدارنده كاربرد دارد). ميزان الكل افزوده بستگی به عطر دارد.

انواع عطر و خواص آن

همان طور كه درصد (غلظت) تركیبات معطر (اروماتيك) كاهش می‌يابد، شدت و طول عمر عطر نيز كاهش می‌يابد.

• پودر عطر: شامل ۳۱ % اسانس عطری در پودر تالک آرایشی بدون وجود الکل می‌باشد.
• عصاره عطر یا Perfume: با غلظتی بین ۱۵ – ۴۰ % از مواد معطر غلیظ‌ترین، خالصترین، ماندگارترین و در عین حال گرانترین نوع عطر است.
• اسپریت دو پرفیوم یا ESdP: شامل ۱۵ – ۳۰ % مواد معطره، یک ترکیب که به ندرت بین عصاره عطر و ادوپرفیوم استفاده می‌شود.
• ادو پرفیوم (EAU DE PERFUM): با غلظتی در حدود ۱۰ – ۲۰ % رایج‌ترین نوع عطر است که ماندگاری مناسبی دارد و به گرانی عطر هم نیست. این نوع عطر را با عبارت (millésime) نیز نشان می‌دهند.
• ادو تویلت (EAU DE TOILETTE): در حدود ۵ – ۱۵ % غلظت داشته و بوی ملایمی دارد که ماندگاری زیادی هم ندارد و برای تمدید بوی آن باید چندین بار در طول روز از آن استفاده شود.
• ادوکلن (EAU DE COLOGNE) : با غلظتی در حدود ۳ – ۸ % از مواد معطر قابل ذکر است که عبارت Original Eau de Cologne یک نام تجاری ثبت شده است.
• پرفیوم میست: با غلظت ۳ – ۸ % مواد معطره در حلال غیر الکلی.
• اسپلش و افترشیو (EdS): با ۱ – ۳ % غلظت مواد معطره.

تركیب آب و الكل بعنوان حلال مواد معطر بكار می‌رود. در عمل گرمای بدن سبب می‌گردد تا حلال بسرعت تبخیر شده و عطر بروی پوست باقی بماند تا بتدریج طی چندین ساعت تبخیر گردد.

مراحل تبخير عطر

1. رایحه اولیه: رایحه‌ای كه پس از چند دقيقه از استعمال عطر احساس می‌گردد. رایحه اولیه همان احساس اولیه از بوی عطر می‌باشد. به همین خاطر در فروش عطر تاثیر بسزایی دارد. رایحه اين مرحله تازه و تند می‌باشد. تركیباتی كه در این مرحله دخیل هستند بوی تند داشته و شدیدا فرار می‌باشند و بسرعت تبخیر می‌گردند.
2. رايحه ثانوی: رايحه ثانوی زمانی كه رایحه ابتدایی از میان می‌رود آشكار می‌گردد. رايحه ثانوی بدنه اصلی عطر را تشكیل می‌دهد و بعنوان ملایم كننده بوی تند اولیه بكار می‌رود. رایحه اين مرحله چیزی حدود ۱۰ دقيقه تا ۱ ساعت بعد از استعمال عطر احساس می‌گردد.
3. رایحه پايه: این رایحه عطر زمانی كه رایحه اولیه و ثانویه از میان می‌روند. تركیبات اين گروه معمولا ثابت كننده می‌باشند. رایحه اين مرحله قبل از ۳۰ دقيقه از استعمال عطر احساس نخواهد شد.

منابع عطر سازی

منابع گیاهی

گیاهان بعنوان منابع روغن‌های اساسی و تركیبات معطر عمده بشمار می‌آيند. گیاهان اين تركیبات را بخاطر محافظت از حيوانات گياه خوار و همچنين جذب حشرات گرده افشان تولید می‌كنند.

1- گل ها: بزرگترین منبع مواد معطر می‌باشند كه شامل گل‌های سرخ، مریم، میخك، یاس و ابریشم هستند.

2- برگ ها: برگهای نعناع هندی، بنفشه، رزماری، مركبات، گوجه فرنگی و علف خشك.

3- ریشه و ساقه های زیرزمینی: ریشه درخت جوز و زنجبیل.

4- دانه ها: دانه‌های گشنيز، زيره، كاكائو، هل و بادیان.

5- میوه ها: ميوه‌های تمشك، توت فرنگی، سیب، مركبات، وانيل، فلفل شیرین.

6- روغن چوب: چوب درختان سرو، عرعر، كاج و صنوبر.

7- پوست درختان: درخت نعناع.

8- رزین(صمغ): رزین بوته كندر، بلسان(درخت گل حنا)، كاج و صنوبر.

منابع حیوانی

1. مشك: از كیسه آهوی آسیایی گرفته می‌شود كه مشك سنتزی (مصنوعی) به علت اقتصادی بودن جایگزین مشك طبیعی شده است.
2. كاستوريوم: كه از كیسه سگ آبی امریكای شمالی بدست می آيد.
3. عنبر سائل: ماده چربی مانندی كه از نهنگ عنبر بدست می آيد.
4. عسل: كه از كندو عسل زنبور بدست می آيد.

منابع مصنوعی

مواد معطر ساختگی تركیبات ارگانیكی می‌باشد كه از فرآورده‌های نفتی و یا رزین درخت كاج حاصل می‌گردد مانند كومالین و لینالول.

خانواده عطرها

1. FRESHY GREEN: رایحه‌ای كه شبیه علف و سبزه و یا برگ‌های تازه چیده شده می‌باشد – رايحه پر طراوت.
2. ORIENTAL: رایحه كاجی و بلوطی و یا وانیلی – رایحه گرم.
3. SPICY: رايحه گرم و تند.
4. WOODY: رايحه جنگل و چوب خشك تازه قطع شده.
5. FLORAL: رایحه گل ها – ملایم و طبیعی.
6. FRUITY: رایحه میوه ها بجز مركبات مانند: سیب، موز و توت فرنگی.
7. FUNGAL: رایحه قارچ مانند.
8. EARTHY/MOSSY: رایحه زمین جنگل و خاك.
9. CITRUS: رایحه مركبات مانند: نارنج، لیمو ترش و پرتغال.
10. TOBACCO: رایحه تنباكو.
11. SWEET: رایحه شیرین.
12. LIGHT: رایحه ملایم و سبك.
13. HEAVY: رایحه سنگین و گیرا.
14. از دیگر گروه‌های عطرها می توان به دئودورانت ها (Deodorant) كه برای برطرف كردن بوی بد دهان و خوشبو کننده ها ( Anti-Perspirant) كه از تعريق بدن جلوگيری می‌كنند و افتر شیو (After Shave) كه پس از اصلاح استفاده می‌گردند نام برد.