سوررئالیسم یکی از تاثیرگذارترین جنبش‌های هنری قرن بیستم که بر رشته‌های مختلف هنری تاثیر گذاشته و تا به امروز در آثار طراحان مد نیز دیده می شود. در این مطلب از مجله دنیای مد تاثیر سبک سوررئال بر دنیای مد و فشن بررسی میکنیم.
سوررئالیسم یا فراواقع گرایی به یک جریان فکری و هنری گفته می‌شود که از حدود ۱۹۲۰ در ادبیات و نقاشی فرانسه آغاز شد. ایده و هدف اصلی هنر سوررئال به نمایش گذاشتن ضمیر ناخودآگاه به جای بازآفرینی مستقیم اشیاء و پدیده‌های بیرونی‌ست.
جنبش سوررئال را حاصل ایدئولوژی کارل ماکس و نظریات روانکاوی فروید درباره ضمیر ناخودآگاه می‌دانند و مستقیما متاثر از جریان فرهنگی «دادا» بوده است. زمانی که دادائیسم در حال از بین رفتن بود، پیروان آن با رهبری آندره برتون مکتب جدیدی به نام Surrealism را پی ریزی کردند.
فضای موهوم و خیال‌انگیز هنر سورئال طی سالیان، وارد هنرهای دیگر از جمله عکاسی و طراحی لباس نیز شده است. فشن سورئال فصل مشترک هنرهای زیبا (Fine Art) و صنعت فشن است.
تاریخچه سبک سوررئال
شاعر فرانسوی، گیوم آپولینر (Guilliame Apollinaire)، اولین کسی بود که واژه‌ی سورئال را در ارجاع به ایده‌ی یک واقعیت مستقل که «تحت نفوذ» واقعیت خودآگاه ما قرار دارد، در ۱۹۱۷ خلق کرد.
اما جنبش سورئالیست در سال ۱۹۲۴ و زمانی که شاعر فرانسوی، آندره برتون، کتاب خود با نام «بیانیه‌ی سوررئالیسم» را منتشر کرد، پا به جهان گذاشت.
سورئالیسم یعنی بیان احساس یا اندیشه خالص بطوری که هیچ گونه زمینه‌ی فکری قبلی یا وابستگی ذهنی یا تعقیب و هیچ گونه ملاحظه ی اخلاقی یا قواعد هنری، ادبی و زیباشناسی، آن را برانگیخته و متاثر نکرده باشد.
ویژگی‌های سبک سوررئال
در مکتب سوررئال توجه ویژه‌ای به روح انسان و رویا داده می‌شود. سورئالیست‌ها بر این باور بودند که رویاها و ناخودآگاه و سایر بحث‌هایی که فروید مطرح می‌کند می‌تواند دریچه‌ای به خودِ واقعی‌ترِ انسان باشد. انسانی که اسیر زنجیر عقل و منطق نیست.
توجه به رویاها، احساسات لحظه‌ای، عبور از مرزهای پذیرفته شده‌ی باور و فرهنگ عامه، غیرمنتظره‌بودن، بروز احساسات و شکستن مرز ممکن و ناممکن، از ویژگی‌های مکتب سورئالیسم محسوب می‌شود.
مکتب سورئالیسم بر سه اصل استوار است:
– هزل
– رویا و تخیل
– دیوانگی
هنرمندان سبک سوررئالیسم
از مهم‌ترین شخصیت‌های این جنبش هنری می‌توان به آندره برتون، لویی آراگون، رنه مارگریت، مکس اِرنست، سالوادور دالی و السا شیاپارللی اشاره کرد.
سبک سورئالیسم در طراحی لباس
فشن، از سورئالیسم برای کاوش در نمادهای جنسی، و به ویژه عطش جنسیِ متمرکز بر بخش‌های خاصی از بدن یا اشیاء، استفاده کرد. السا شیاپارللی با سورئالیست‌های بزرگی مانند سالوادور دالی همکاری کرد.
شیاپارللی مرزهای فشن را جا‌به‌جا کرد، با این وجود لباس‌هایی طراحی می‌کرد که اتفاقا قابل پوشیدن بودند.
السا شیاپارللی
شیاپارللی اولین طراحی بود که پای هنر سوررئال را به دنیای مد باز کرد. اولین اثر سوررئال او با عنوان پیراهن لابستر با الهام از اثری از سالوادور دالی در سال ۱۹۳۷ به نمایش درآمد. شیاپارللی المان‌های مکتب سوررئال و مد را ترکیب می‌کرد تا خلاقیتی بی‌مرز را به تصویر بکشد. آثار او کاربردی و در عین حال خیال‌انگیز بود و درک عمیقی از جنبش‌های هنری زمان خود داشت.
تیری موگلار (Thierry Mugler) کوتوریست فرانسوی یکی از هنرمندانی است که با استفاده از موتیف حشرات در طراحی‌های مجموعه بهار و تابستان ۱۹۹۷ خود هنر سوررئال و مد را در یک ترکیب قرار داده است. از دیگر طراحانی که مد سورئال در مجموعه‌هایشان دیده می‌شود، می‌توان به الکساندر مک کوئین (۱۹۹۷)، حسین چالایان (۲۰۰۰)، مارتین مارگیلا (۲۰۰۹)، ژان پل گوتیه (۲۰۰۶)، ویکتور و رولف (۲۰۱۱)، دیور (۲۰۱۸)، کنزو، لانوین، پرادا، سلین و دایان فون فورستنبرگ اشاره کرد.