عکاسی مد یکی از اساس مهم در تبلیغات صنعت پوشاک هستند. فشن در حقیقت سبکی از عکاسی است که با استفاده از مدل (زن یا مرد) محصولات مد به نمایش در می آید. هدف از عکاسی مد، نمایش محصولات مد و فشن برندهای مختلف از طریق عکس و تصویر است. ما در این مقاله از مجله دنیای مد به تاریخچه عکاسی مد و فشن خواهیم پرداخت.
عکاسی مد چیست؟
عبارت “عکاسی مد“، نوعی از هنر زیبا و بصری است که به تشریح کالاهای مد، از جمله لباس، کفش ها، عطر و…، که توسط شرکت های مد طراحی شده است، اختصاص پیدا می کند. به عبارتی عکاسی مد ارتباط نزدیکی با هنر معاصر و فرهنگ عامه دارد. این عکاسی در ابتدا برای رفع نیاز مجلات زنانه توسط انتشارات کوندی نست (Condé Nast) و هرست (Hearst) برای مجلاتی مانند وگ (Vogue) و هارپرز بازار (Harper’s Bazaar) منتشر شد.
اما امروزه مجلات دیگری مانند اِل (Elle)، کاسموپولیتن (Cosmopolitan)، ونتی فر (Vanity Fair)، دبیلو (W)، گرازیا (Grazia) و سونتین (Seventeen) نیز از این هنر استفاده می کنند. پاریس در دهه ۱۹۴۰ میلادی پایتخت عکاسی مد بود، اما امروزه این لقب به نیویورک می رسد. اما هنوز هم پاریس و میلان به عنوان مراکز مهم خلاقیت شناخته می شوند.
تاریخچه عکاسی مد
نخستین عکس های مد در سال ۱۸۶۰ میلادی برای اثبات خلاقیت و پیشرو بودن خانه های مد پاریسی تولید شدند. در آن زمان عکاسان مد به شخصیت های مشهور اجتماعی از جمله گرتورود وندربیلت ویتنی (Gertrude Vanderbilt Whitney) یا سارا برنارد (Sarah Bernhardt) به عنوان مدل تکیه می کردند. عکس های مد در اواخر دهه ۱۸۸۰ میلادی در مجلات مد، هارپر بازار و وگ، چاپ شدند.
فرهنگ و مد پاریس (۱۸۸۰-۱۹۳۰)
شهر پاریس به عنوان مرکز فرهنگ غربی به ویژه در حوزه های هنرهای زیبا و چاپ دستی بود. گرایشات نقاشی در سبک های مختلف و مجسمه سازی و فعالیت های عکاسی از پاریس و برلین سرچشمه می گرفتند. و گرایشات مد فرانسه و آلمان در مجلات هارپرز بازار و وگ منعکس می شدند. و به دلیل تعداد زیاد خانه های مد در پاریس، در این شهر بیشترین عکاسی مد را انجام می گرفت.
در واقع اولین عکس جدی مد در سال ۱۹۱۱ توسط عکاس آمریکایی ادوارد استایکن (Edward Steichen) گرفته شد. او عکسی از لباس های خواب پل پواره (Paul Poiret) گرفته بود. تا کیفیت فیزیکی و ظاهر رسمی لباس ها را نشان دهد. انتشار این عکس در مجله Art et Decoration سبب شد تا عکس استایکن به عنوان اولین عکس مد چاپ شده، شناخته شود.
از دیگر عکاسان مد پاریسی در اوایل قرن بیستم میلادی می توان ژولس سیبرگر (۱۸۷۲-۱۹۳۲)، لوئیس سیبرگر (۱۸۷۴-۱۹۴۶) و هنری سیبرگر (۱۸۷۶-۱۹۵۶)، مایسون روتلینگر، بایسونیاس تاپینیر و هنری مانوئل را نام برد. عکاسی مد جدید فرانسه از بیشتر توسط برادران سیبرگر (ژولس، لوئیس و هنری) آغاز گردید. این برادران پرتره هایی از زنان زیبا ملبس به آخرین مد، از برندهای شنل، ارمس و مادلین ویونه، می گرفتند.
در طول جنگ جهانی اول (۱۹۱۴-۱۹۱۸) موقعیت فرانسه به عنوان مرکز هنر و مد لطمه وارد شد. اما با ظهور جریان سوررئالیسم در سال ۱۹۲۴ و نیز ایجاد برندهایی مانند شنل، بالینسیاگا (Balenciaga)، شیاپارلی (Schiaparelli) و لنوین (Lanvin)، فرانسه موقعیت خود را در این زمینه ها، بین سال های ۱۹۲۰ تا ۱۹۳۰ میلادی، دوباره بدست آورد. در نتیجه این شهر به جذب عکاسان هنری عالی همچون هورست پی. هورست (Horst P. Horst) (1906-1999)، من ری (Man Ray) (1890-1976)، سیسیل بیتون (Cecil Beaton) (1904-1980)، جورج هوینینگن- هوئن (George Hoyningen-Huene) (1900-1968)، اروین بلومنفلد (Erwin Blumenfeld) (1897-1969)، براسایی (Brassai) (1899-1984) و آندره کرتس (Andre Kertesz) (1894-1985) و همچنین طراح نابغه ای به نام آلکسی برودویچ (Alexey Brodovitch) (1898-1971) ادامه می داد.
عکاسی مد در آمریکا (۱۹۰۰-۱۹۳۰)
اولین عکاس مد آمریکایی که بسیار معروف گردید، بارون آدولف دمایر (Baron Adolf de Meyer) (1868-1946) بود. او به واسطه پرتره های زیبایش از افراد مشهوری مانند مری پیکفورد، جان باریمور، لیلین گیش، راس سنت دنیس، پادشاه بریتانیا جرج پنجم و ملکه مری مشهور گردید و در سال ۱۹۱۳ به اولین عکاس رسمی مد برای مجله امریکایی وگ تبدیل شد.
توسعه مهم عکاسی در امریکا توسط کارمل اسنوو، سردبیر ارشد مجله هارپر بازار ایجاد شد. وی برای تبلیغ کردن لباس شنا، مارتین مونکاسکی (Martin Munkacsi) (1896-1963)، عکاس ورزشی مجارستانی، را مجبور کرد تا چندین عکس در فضای باز یک ساحل طوفانی بگیرد. در این عکس ها، مدل به سمت دوربین حرکت می کرد، و مونکاسکی از او در حال حرکت عکس می گرفت. این عکس ها، ذهنیت عکس های مد، داخل استودیو، را از بین برد. مونکاسکی سبب تحول رئالیسم زیبایی شناسی عکاسی مد شد.
یکی از اولین دوربین های حرفه ای جهت استفاده از رنگ در عکاسی مد به لوئیز دال ولف (Louise Dahl-Wolfe) (1895-1989) تعلق داشت. او برای عکس های بیرونی متعلق به مجله هارپر بازار، بسیار معروف گردید. او جزء اولین عکاسانی بود که از نور طبیعی و موقعیت‌های عجیب و غریب برای عکس هایش استفاده می کرد.
عکاسی مد سورئالیست
جنبش سورئالیسم توانست تأثیری قابل توجه بر عکاسی مد ایجاد نماید. کارهای عکاس آمریکایی، من ری، بهترین نمونه تأثیر این جنبش بر روی عکاسی مد است. دیگر عکاس مهم مد در زمینه جنبش پیکتورالیست، اروین بلومنفلد (Erwin Blumenfeld) (1897-1969) بود. دیگر عکاسان ماهر با ایده های سورئالیست، پیتر رز پالهام (Peter Rose Pulham) (1910-1956) انگلیسی، آندره درست (Andre Durst) (1907-1949) فرانسوی، جورج پلات لاینز (George Platt Lynes) (1907-1955) آمریکایی و سیسیل بیتون بودند.
جنگ جهانی دوم و دهه ۱۹۵۰ میلادی
وقوع جنگ باعث شد تا بسیاری از نقاشان، مجسمه سازان و عکاسان اروپایی به ایالات متحده کوچ کنند. مد در ایالات متحده در زمان جهانی دوم یک تجارت ناراحت کننده بود. چون مواد، طراح و مدل های صنعت مد وجود نداشت. مجلات مد، نقش زنان را در جنگ توصیف می کردند. بسیاری از عکاسان (لی میلر در پاریس، سیسیل بیتون در لندن، لوئیز دال ولف در نیویورک) از یک سبک ساده و مستقیم استفاده نمودند.
با پایان یافتن جنگ، مرکز جهانی عکاسی مد از پاریس به نیویورک تغییر مکان داد و بین مجلات هارپر بازار و وگ نوعی رقابت وجود داشت. مهم ترین عکاسان این دوره، مارتین مونکاسکی، لوئیز دال ولف، اروینگ پن (Irving Penn) (1971-2009) و ریچارد اودان (Richard Avedon) (1923-2004) بودند.
عکس های اودان به دلیل القاء کردن حس سادگی شیک و سرزندگی نامحدود شناخته گردیده اند. در مقابل، عکاسی پن بر پایه زیبایی و فرم استوار بود و المان هایی که ترکیب می کرد. شیوه عکاسی پن سبکی عالی و به یاد ماندنی بود. پرتره اودان از مدل دوویما (Dovima) که لباس شرکت دیور (Dior) احاطه شده توسط فیل های آفریقایی، نمونه ای از کارهای او به شمار می آید.
یکی دیگر از استعدادهای برجسته پس از جنگ، نورمن پارکینسون (Norman Parkinson) (1913-1990)، عکاسی بریتانیایی، بود که در سال ۱۹۴۶ به مجله وگ پیوست. پارکینسون از سبک رئالیست واقع گرایانه استفاده می کرد و بخش عظیمی از زندگی شخصی خودش را وقف تغییر عکاسی مد سنتی نمود.
علاوه بر اودان، پن و پارکینسون، دیگر عکاسان پیشگام مد در دهه ۱۹۵۰ میلادی، ویلیام کلاین (William Klein) (تولد ۱۹۲۸) و لیلییِان بَسمن (Lillian Bassman) (1917-2012) بودند.
عکاسی مد در دهه ۱۹۶۰ میلادی
دهه ۱۹۵۰ میلادی یک روحیه تازه و ماجراجویانه را وارد هنر عکاسی مد نمود، اما سال های ۱۹۶۰ میلادی شاهد یک تغییر کلی در این عرصه بود. از تأثیرگذاری های مهم بر روی نگرش به مد (و همچنین عکاسی مد) در طول جنگ ویتنام، برنامه فضایی ناسا (NASA)، جنبش آزادی بخش زنان و مسئله نژاد ایجاد شد.
بهترین عکاسان جوان، دیوید بیلی (David Bailey) (تولد: ۱۹۳۸)، ترنس دانُوان (Terence Donovan) (1936-1996) و برایان دافی (Brian Duffy) (1933-2010) بسیار مشهور شدند. عکاسی مد دهه ۱۹۶۰ میلادی هرگونه زیباشناسی خاصی که داشت، کاملا جدید و نوآورانه بود.
عکاسی مد در دهه ۱۹۷۰ میلادی
در دهه ۱۹۷۰، سبک های عجیب و غریب و هیپی (hippy) دهه ۶۰ با پوشاک قابل استفاده و کاربردی جایگزین شدند. مصرف گرایی، مد را به یک صنعت چند میلیون دلاری سوق داد.
مجله فرانسوی وگ در این دوره به لطف عکاسان ماهری به نام های هلموت نیوتن (Helmut Newton) (1920-2004) و گای بوردین (Guy Bourdin) (1928-1991) به پیشگام عکاسی مد تبدیل شد. دبورا توربویل (Deborah Turbeville) (1932-2013) اولین عکاسی بود که از مدل های سنگین وزن و بد ظاهر استفاده کرد. هر سه این عکاس به تغییر تصاویر مرسوم کاملا روشن مد به چیزی که بیشتر هیجانی و غیرعادی باشد، کمک کردند.
عکاسی مد در دهه ۱۹۸۰ میلادی
در حالی که بعضی از خلاقانه ترین عکس های مد دهه ۱۹۸۰ توسط عکاسان قدیمی دهه های پیش مانند ریچارد اودان (مانند عکس تبلیغاتی The Diors یا عکس برهنه ناستاسیا کینسکی که مار را در آغوش گرفته) انداخته شد، اما عکاسان جوان این دوره نیز در کانون توجه قرار گفتند. هرب ریتس (Herb Ritts) (1952-2002)، بروس وبر (Bruce Weber)، رابرت مپل تورپ (Robert Mapplethorpe) (1946-1989) و جیان پائولو باربیری (Gian Paolo Barbieri) (تولد: ۱۹۳۸) مشهور شدند. در همین دوره، استقلال زنان توسط عکاسانی مانند دنیس پیل (Denis Piel) (تولد: ۱۹۴۴) و برت استرن (Bert Stern) (1929-2013) مورد تأکید قرار گرفت.
عکاسی مد در دهه ۱۹۹۰ میلادی
صنعت مد در طول دهه ۹۰ میلادی به نوبه خود تقریبا دنبال کننده سبک تکلف گرایی یا شیوه گرایی (Mannerist) بوده است، زیرا مصرف کنندگان از سبک های بی ارزش، خالکوبی و سوراخ کردن قسمت های مختلف بدن به منظور زیبایی استقبال می کردند.
هنرمندان کهنسالی مانند اروینگ پن و هلموت نیوتن به سلطه خود در این دهه نیز ادامه دادند، در صورتی که عکاسی مانند الن فان انورث (Ellen von Unwerth) (تولد: ۱۹۵۴) توانست سبک منحصر بفرد خودش را به ببیندگانش معرفی کند. علاوه بر این، پیتر لیندبرگ (Peter Lindberg) (تولد: ۱۹۴۴) با توجه به عکس های تک رنگش بر روی جلد مجله وگ در ژانویه ۱۹۹۰ به شهرت رسید. در همین دهه، عکاس جوانی به اسم استیون مایزل (Steven Meisel) (تولد: ۱۹۵۴) برای تعدادی از عکس هایش در مجله ونتی فر (Vanity Fair) مورد ستایش قرار گرفت. عکاس مد ماریو تستینو (Mario Testino) (تولد: ۱۹۵۴)، اهل کشور پرو، برای عکس های پرنسس دیانا روی جلد مجله ونتی فر، توجه زیادی را به خود جلب کرد.
دهه ۹۰ میلادی، شاهد افزایش استفاده از افراد مشهور در عکاسی مد بود که از نمونه های آن می توان به جولیا رابرتس (Julia Roberts) اشاره کرد.
عکاسی مد در قرن ۲۱
قرن بیست و یکم به واسطه سه مسئله، یعنی حادثه ۱۱ سپتامبر، جهانی سازی و فقر کشورهای جهان سوم، و بحران اقتصادی (۲۰۰۷-۲۰۱۴) شناخته شده است. این مسائل از جهات مختلفی بر روی عرصه مد تأثیر گذاشت.
با مرگ هرب ریتس (در سال ۲۰۰۲)، ریچارد اودان، هلموت نیوتن، فرانچسکو اسکاویلو (در سال ۲۰۰۴) و اروینگ پن (در سال ۲۰۰۹)، امروزه عکاسان مد پیشگام پاتریک دمارچلیر (Patrick Demarchelier)، استیون مایزل، ماریو تستینو، پیتر لیندبرگ، اولیویرو توسکانی، آنی لیبویتز (Annie Leibovitz)، نیک نایت (Nick Knight) و دیوید لاشاپل (David LaChapelle) هستند. از عکاسان جوان این عرصه می توان کریستوف کوتنر (Christophe Kutner)، گلن لاچفرد (Glen Luchford)، کریگ مکدین (Craig McDean) و خاویر والهونارت (Javier Vallhonrat) را نام برد.
منبع سایت visual arts